De justitiehuizen verrichten ook maatschappelijke onderzoeken in het kader van een familiaal conflict. De familierechtbank vraagt in dat geval aan het justitiehuis een maatschappelijk onderzoek uit te voeren en een advies op te stellen, zodat die de best mogelijke beslissing kan nemen over het familiaal conflict. Concreet gaat het meestal over een advies inzake de uitoefening van het ouderlijk gezag en de verblijfs- en omgangsregeling tussen ouders en kinderen in scheidingszaken of recht op persoonlijk contact van grootouders met hun kleinkinderen.

De instroom van het aantal aanvragen voor maatschappelijke onderzoeken in scheidingszaken vertoont na een stijging tot 2013 een gestage daling. Met uitzondering van een lichte stijging in 2018 zet deze trend zich verder tot minder dan 1 700 aanvragen in 2020. Een van de verklaringen is de verhoogde inzet op bemiddeling sinds de oprichting van de familierechtbanken (creatie van een schikkingskamer, de informatieplicht rond bemiddeling van de familierechters, familierechters die zelf bemiddelen en/of consequenter doorverwijzen naar familiale bemiddeling). Daarnaast kunnen capaciteitsproblemen bij de justitiehuizen een andere verklaring bieden. In bepaalde arrondissementen werd de boodschap gegeven om de instroom te beperken omwille van de lange wachtlijsten. Ook de gestegen kostprijs van een gerechtelijke procedure speelt een rol. Hierdoor is een drempel ingebouwd om naar de rechtbank te stappen. Het gevolg van dit alles is dat de justitiehuizen vooral nog hoog-conflictueuze scheidingen behandelen. Het gaat hierbij over situaties waarbij de alternatieve aanpak niet gelukt is en waar sprake is van een escalatie van het conflict.

sluiten