Er is een lichte daling in 2020 ten opzichte van 2019 vast te stellen in de adviesopdrachten oftewel enquête-opdrachten. Nochtans is dit een nuttig instrument voor een rechter om de meest geschikte straf op te leggen en op die manier de kans te verhogen dat de straf effectief en efficiënt (recidive-beperkend en re-integratie-bevorderend).

De enquêtes/beknopte voorlichtingsrapporten met het oog op een autonome werkstraf kenden een licht dalende trend tot 2017. In 2018 was er daarentegen een lichte stijging die zich keert in 2019. In 2020 zien we het tweede jaar op rij een daling. Het aantal mandaten behaalt in 2020 het laagste cijfer in de afgelopen 10 jaar.

Ook in het kader van probatie zet de dalende trend zich verder bij de maatschappelijke enquêtes en beknopte voorlichtingsrapporten. Sinds 2014 bestaat wel de mogelijkheid om een meervoudige enquête aan te vragen, zodat zowel de mogelijkheid tot het uitvoeren van een werkstraf als de mogelijkheid tot het opleggen van een probatiemaatregel wordt onderzocht. In het kader van de autonome probatiestraf (sinds 1 mei 2016) is het wettelijk niet mogelijk om vooraf een enquête te vragen, maar zal de justitieassistent bij aanvang van de begeleiding tot een voorstel van concrete voorwaarden komen en deze voorleggen aan de opdrachtgever. In 2015, 2016 en 2017 schommelde het aantal maatschappelijke enquêtes in het kader van de vrijheid onder voorwaarden rond 45 aanvragen op jaarbasis. Na een lichte stijging met 10 aanvragen in 2018, daalt het aantal enquêtes in 2019 tot 34 aanvragen. In 2020 zien we opnieuw een héél lichte stijging (4 aanvragen). Het strikte tijdskader (procedure voorlopige hechtenis) waarbinnen beslissingen dienen genomen te worden door de magistratuur, lijken moeilijk verenigbaar te zijn met de uitvoering van een maatschappelijke enquête.

Er is de laatste jaren een significante daling in het aantal aanvragen van enquêtes ter voorbereiding van een invrijheidstelling op proef (bescherming maatschappij). Dit heeft te maken met de gewijzigde wetgeving over de internering die in werking trad in 2016. Deze wet beperkte het toepassingsgebied van de internering, waardoor het aantal interneringen sterk terugloopt, en dus ook de enquêtes. Sinds 2017 blijft het aantal aangevraagde enquêtes stabiel. Het aantal enquêtes voor de penitentiaire sector vertoont een sterk dalende trend tot 2016. Vanaf 2017 is er terug een licht stijgende trend vast te stellen. De oorzaak van deze stijging is niet eenduidig te achterhalen, maar analyse leert dat er vooral meer enquêtes worden aangevraagd over beperkte detentie en voorwaardelijke invrijheidstelling. Het gaat veelal over meervoudige enquêtes, waarbij meerdere opties inzake strafuitvoering onderzocht worden.